Πολλοί από τους διάσημους αποφοίτους του Χάρβαρντ έχουν φιλοδοξήσει να μεγαλουργήσουν. Ωστόσο, λίγοι αναγκάστηκαν να αναλάβουν μια μεγάλη ευθύνη πριν στεγνώσει το μελάνι στα χαρτιά των σπουδών τους. Ο πρίγκιπας Shah Karim Al Hussaini (Αγά Χαν) ήταν ένας ανέμελος, τρελαμένος με το ποδόσφαιρο και το σκι φοιτητής με την υπόσχεση ενός διδακτορικού στην ιστορία μπροστά του.
Ωστόσο, ο θάνατος του παππού του το 1957 είδε τον νεαρό πρίγκιπα Karim να επιλέγεται απροσδόκητα ως κυβερνήτης και θρησκευτικός ηγέτης όλων των Ισμαηλιτών μουσουλμάνων του κόσμου.
Οι συμφοιτητές του τον αποκαλούσαν «Ιησού»
«Ανταποκρινόμενος στην πρόκληση που του τέθηκε ξαφνικά, δημιούργησε ένα πρότυπο για τα επόμενα 60 χρόνια της βασιλείας του» γράφει ο Henry Tobias Jones στο Gentleman’s Journal.
«Μέχρι σήμερα ο Αγά Χαν IV θεωρείτο ένας από τους πιο μεγάλους πνευματικούς ηγέτες της σύγχρονης εποχής. Ο Αγά Χαν λέγεται ότι ήταν άμεσος απόγονος του Προφήτη Μωάμεθ και ο 49ος κληρονομικός Ιμάμης των μουσουλμάνων Ισμαηλιτών».
Ακόμη και η διαδοχή του ήταν αντισυμβατική. Ο Αγά Χαν III έσπασε την παράδοση 1.300 ετών και παρέκαμψε τον γιο του υπέρ του εγγονού του. Όταν επέστρεψε στις σπουδές του μετά από οκτάμηνο διάλειμμα, οι συμφοιτητές του τον αποκαλούσαν «Ιησού» και, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, «ήταν το μεγάλο αστείο στην πανεπιστημιούπολη».
Ο ίδιος περιέγραψε τον εαυτό του ως «έναν προπτυχιακό φοιτητή που ήξερε ποιο θα ήταν το έργο του για το υπόλοιπο της ζωής του».
Οι Ισμαηλίτες είναι ένα εσωτεριστικό, αντικομφορμιστικό σκέλος του Ισλάμ που έχει περισσότερα κοινά με τον Ινδουισμό (πολλοί από τους πρώτους Ισμαηλίτες ήταν προσηλυτισμένοι σε Ινδουιστές) παρά με το «φονταμενταλιστικό» Ισλάμ
googletag.cmd.push(function() googletag.display(‘300x250_middle_3’); );
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Ismaili info (@ismaili.info)
Ανέτρεψε σχεδόν κάθε παραδοσιακό μουσουλμανικό στερεότυπο
Στη διαθήκη του, ο προκάτοχός του εξηγούσε ότι «ενόψει των αλλαγμένων συνθηκών στον κόσμο τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των ανακαλύψεων των ατομικών επιστημών, είμαι πεπεισμένος ότι είναι προς το συμφέρον της σιιτικής μουσουλμανικής Ισμαηλιτικής κοινότητας να με διαδεχθεί ένας νέος άνθρωπος».
Από πολλές απόψεις, ο Αγά Χαν της ατομικής εποχής ήταν πιο εξτρίμ από ό,τι θα ήλπιζε ο προκάτοχός του. Δεν συμμεριζόταν την άποψη ότι οι θρησκευτικοί ηγέτες πρέπει να μιμούνται τους φτωχότερους οπαδούς τους. Ανέτρεψε, επίσης, σχεδόν κάθε παραδοσιακό μουσουλμανικό στερεότυπο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Prince Shah Karim al-Husayni (@aga.khan.iv)
Μετριοπαθής επιφυλακτικότητα και φοβισμένη μυστικοπάθεια
Οι Ισμαηλίτες είναι ένα εσωτεριστικό, αντικομφορμιστικό σκέλος του Ισλάμ που έχει περισσότερα κοινά με τον Ινδουισμό (πολλοί από τους πρώτους Ισμαηλίτες ήταν προσηλυτισμένοι σε Ινδουιστές) παρά με το «φονταμενταλιστικό» Ισλάμ.
Για παράδειγμα, στους Ισμαηλίτες απαγορεύεται να φορούν μαντίλες. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να αποτελούν αιρετική σιιτική μειονότητα και ιστορικά, το να είσαι Ισμαηλίτης ήταν επικίνδυνο, ιδιαίτερα στην Ινδία, το Πακιστάν και τώρα στη Συρία, οδηγώντας πολλούς να αναζητούν καταφύγιο σε απομακρυσμένες περιοχές.
Ως αποτέλεσμα τόσο των παραδοσιακών όσο και των σύγχρονων απειλών, είναι ένα μείγμα μετριοπαθούς επιφυλακτικότητας και φοβισμένης μυστικοπάθειας.
Αν και δεν είχε πολιτική επικράτεια, ήταν ουσιαστικά ένα μονοπρόσωπο κράτος και συχνά γινόταν δεκτός σαν αρχηγός κράτους όταν ταξίδευε
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Ismaili info (@ismaili.info)
Οι βαθιές, βαθιές τσέπες του Αγά Χαν
Ένα οδυνηρό παράδειγμα του δικαιολογημένου φόβου τους είδαμε στο Καράτσι τον Μάιο του 2015, όταν ένα λεωφορείο έγινε στόχος και δέχτηκε πυρά από οκτώ ενόπλους. Σαράντα έξι από τους επιβάτες σφαγιάστηκαν, όλοι Ισμαηλίτες.
Την ευθύνη ανέλαβε το ISIS, γεγονός που οδήγησε πολλούς να υποθέσουν ότι η επίθεση είχε θρησκευτικά κίνητρα. Αλλά ενώ μπορεί να είναι επικίνδυνο, το έργο του Αγά Χαν κατέστησε επίσης τους Ισμαηλίτες μια πλούσια, καλά μορφωμένη μειονότητα σε μερικές από τις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη.
Και πολλά από αυτά δεν θα μπορούσαν να είχαν γίνει χωρίς τις βαθιές, βαθιές τσέπες του Αγά Χαν.
Ο θάνατος του παππού του το 1957 είδε τον νεαρό πρίγκιπα Karim να επιλέγεται απροσδόκητα ως κυβερνήτης και θρησκευτικός ηγέτης όλων των Ισμαηλιτών μουσουλμάνων του κόσμου
Η προέλευση των χρημάτων του Αγά Χαν αποτελεί σημείο ίντριγκας και διαμάχης
Αδιαμφισβήτητα ο Αγά Χαν ανήκε σε μια υπερπλούσια ελίτ – μόνο η 10ετής μάχη του διαζυγίου του με τη δεύτερη σύζυγό του, πριγκίπισσα Γκαμπριέλε του Λέινινγκεν, που έγινε ευρέως γνωστή, φέρεται να του κόστισε 50 εκατομμύρια λίρες. Διατηρούσε επίσης ένα γιοτ 100 εκατομμυρίων λιρών, το Alamshar, το οποίο με τη σειρά του πήρε το όνομά του από ένα από τα βραβευμένα άλογα κούρσας.
Όμως, αν και ο Αγά Χαν αναφερόταν ως πρίγκιπας, δεν είχε καμία σχέση με τους δισεκατομμυριούχους βασιλείς και σουλτάνους που μπορούν να βασίζονται στον υλικό πλούτο των φυσικών πόρων των χωρών τους.
Αντίθετα, η ιδιωτική του περιουσία προερχόταν απευθείας από τους οπαδούς του. Το ετήσιο εισόδημά του προερχόταν από τις δωρεές 15 εκατομμυρίων Ισμαηλιτών, οι οποίοι έδιναν τακτικά το 10-12% του συνόλου των εισοδημάτων τους σε αυτόν.
Η έκταση αυτών των συνεισφορών είναι αβέβαιη, αλλά οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο.
Στη λίστα του Forbes με τους πλουσιότερους μονάρχες του κόσμου, θεωρήθηκε ότι αξίζει 800 εκατομμύρια δολάρια – με το Vanity Fair να υποστηρίζει ότι είναι πιο κοντά στο 1,3 δισεκατομμύριο δολάρια.
Από πολλές απόψεις, ο Αγά Χαν της ατομικής εποχής ήταν πιο εξτρίμ από ό,τι θα ήλπιζε ο προκάτοχός του
Το Αναπτυξιακό Δίκτυο του Αγά Χαν (Aga Khan Development Network – AKDN)
Η κύρια κατοικία του Αγά Χαν ήταν το πανέμορφο, μαγευτικό παλάτι του Aiglemont, το οποίο περιβάλλεται από νερό και βρίσκεται στην καρδιά της πόλης Gouvieux, βόρεια του Παρισιού.
Στις εγκαταστάσεις του, εκτός από τον πύργο και ένα περίτεχνο κέντρο εκπαίδευσης για εκατό περίπου καθαρόαιμους ίππους του, βρίσκεται η Γραμματεία, ένα σύγχρονο κτίριο γραφείων που στεγάζει το νευραλγικό κέντρο αυτού που θα μπορούσε να περιγραφεί ως ο δικός του ΟΗΕ, το Aga Khan Development Network.
Ένας εκπληκτικά μεγάλος και αποτελεσματικός οργανισμός, απασχολεί 80.000 άτομα σε 30 χώρες.
Όπως εξήγησε ένας εκπρόσωπος του δικτύου ανάπτυξης του Αγά Χαν, «ο κόσμος συγχέει πάντα λανθασμένα τον ιδιωτικό πλούτο του Αγά Χαν με τα έσοδα του αναπτυξιακού του δικτύου».
«Αυτό που πραγματικά κάνει το αναπτυξιακό δίκτυο Αγά Χαν να ξεχωρίζει από παρόμοιες ΜΚΟ είναι ότι δεν είναι ένας φορέας συγκέντρωσης κεφαλαίων» γράφει ο Henry Tobias Jones στο Gentleman’s Journal.
«Χάρη στις δωρεές που κάνουν οι οπαδοί του Αγά Χαν, το AKDN δεν χρειάζεται να συγκεντρώνει κεφάλαια για τα έργα. Αντίθετα, συμβαίνει το αντίθετο, με τις εθνικές κυβερνήσεις και τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, να ζητούν από το AKDN να τους βοηθήσει να διευκολύνουν τα έργα τους».
Ο πρίγκιπας Κάρολος της Βρετανίας υποδέχεται τον Αγά Χαν κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στο Κέντρο Ισμαηλιτών για να συμμετάσχει σε δεξίωση για τον εορτασμό της 25ης επετείου τους στο Λονδίνο, 18 Νοεμβρίου 2010. REUTERS/Anthony Devlin
Η τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον συνομιλεί με τον Αγά Χαν στο «Αφγανιστάν: London Conference» στο κεντρικό Λονδίνο, 28 Ιανουαρίου 2010. REUTERS/Alastair Grant
Μετέτρεψε τον «πνευματικό και υλικό πλούτο του σε μια σύγχρονη δύναμη
«Είναι αυτό το έργο που ο Αγά Χαν έχει κάνει έργο ζωής», εξηγεί ο Δρ Φαισάλ Ντεβτζί ένας από τους κορυφαίους ειδικούς των Ισμαηλιτών στον κόσμο, «και έχει αναδιαμορφώσει πλήρως τον ρόλο του Αγά Χαν».
Ο Αγά Χαν είχε, σύμφωνα με τον Δρ Ντεβτζί, μετέτρεψε τον «πνευματικό και υλικό πλούτο του σε μια σύγχρονη δύναμη, η οποία έχει αλλάξει απτά τις ζωές όχι μόνο των οπαδών του αλλά και των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο» συνεχίζει ο Henry Tobias Jones.
Το 1969, ο Αγά Χαν παντρεύτηκε τη Lady James Charles Crichton-Stuart, η οποία έγινε πριγκίπισσα Σαλιμά Αγά Χαν όταν τον παντρεύτηκε
Ήταν ουσιαστικά ένα μονοπρόσωπο κράτος
«Δεν μπορούμε να κάνουμε τον κόσμο ασφαλή για τη δημοκρατία, αν δεν κάνουμε επίσης τον κόσμο ασφαλή για την ποικιλομορφία» θα πει σε συνέντευξή του πριν χρόνια ο Αγά Χαν, μια από τις πιο διάσημες προσωπικότητες της υψηλής κοινωνίας ανά την υφήλιο, ο οποίος απεβίωσε στις 4 Φεβρουαρίου του 2025, στα 88 του και συχνά αναγνωρίζεται ως ο πιο καλά δικτυωμένος άνθρωπος στον κόσμο.
Γεννήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1936 και ήταν ο μεγαλύτερος γιος του πρίγκιπα Αλί Χαν από την πρώτη του σύζυγο, Joan Yarde-Buller, κόρη του 3ου βαρόνου Churston.
«Λίγοι άνθρωποι γεφύρωσαν τόσα πολλά χάσματα – μεταξύ του πνευματικού και του υλικού, της Ανατολής και της Δύσης, των μουσουλμάνων και των χριστιανών – με τόση χάρη όσο εκείνος» γράφει στο Tatler, η Natasha Leake.
Έχοντας γιορτάσει το χρυσό και το διαμαντένιο Ιωβηλαίο με τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’, ο Αγά Χαν εμφανιζόταν συχνά σε επίσημα δείπνα δίπλα σε άτομα όπως η πριγκίπισσα Μαργαρίτα και το πριγκιπικό ζεύγος της Ουαλίας.
«Αν και δεν είχε πολιτική επικράτεια, ήταν ουσιαστικά ένα μονοπρόσωπο κράτος και συχνά γινόταν δεκτός σαν αρχηγός κράτους όταν ταξίδευε. Με βρετανικό διαβατήριο, περνούσε μεγάλο μέρος του χρόνου του στον αέρα με το ιδιωτικό του αεροσκάφος» συνεχίζει η Natasha Leake.
«Ένας ιμάμης δεν αναμένεται να αποσυρθεί από την καθημερινή ζωή» δήλωσε ο Αγά Χαν στο Vanity Fair, σε μια προσπάθεια να συνδυάσει τις δραστηριότητές του ως κεφαλαιούχου επιχειρηματικών συμμετοχών με τις θρησκευτικές του υποχρεώσεις.
«Αντιθέτως, αναμένεται να προστατεύει την κοινότητά του και να συμβάλλει στην ποιότητα ζωής της. Ο ιμάμης δεν χωρίζει τον κόσμο και την πίστη».
Ο τίτλος Αγά Χαν -που σημαίνει, σε έναν συνδυασμό τουρκικών και περσικών, επικεφαλής- παραχωρήθηκε τη δεκαετία του 1830 από τον αυτοκράτορα της Περσίας στον προ-προπάππου του Karim, όταν αυτός παντρεύτηκε την κόρη του αυτοκράτορα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη FD GALLERY (@fd_gallery)
Ο Αγά Χαν και η γερμανικής καταγωγής σύζυγός του Γκαμπριέλε περπατούν από το ολλανδικό βασιλικό παλάτι προς το Nieuwe Kerk, 2 Φεβρουαρίου 2002. REUTERS/Paul Vreeker
Γάμοι, διαζύγια κι ένας διακανονισμός 54 εκατ. λιρών
Το 1969, ο Αγά Χαν παντρεύτηκε τη Lady James Charles Crichton-Stuart, η οποία έγινε πριγκίπισσα Σαλιμά Αγά Χαν όταν τον παντρεύτηκε. Το ζευγάρι απέκτησε τρία παιδιά πριν από το διαζύγιό τους το 1995.
Το 1998 παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Γκαμπριέλε του Λέινινγκεν, η οποία κατά τον γάμο της πήρε το όνομα Ινάαρα Αγά Χαν. Γεννημένη από ρωμαιοκαθολικούς Γερμανούς επιχειρηματίες γονείς το 1963, η Γκαμπριέλε ήταν 27 χρόνια νεότερη από τον Αγά Χαν. Δύο χρόνια μετά το γάμο, ο Αγά Χαν έγινε και πάλι πατέρας σε ηλικία 64 ετών, με τη γέννηση ενός γιου, του Aly Muhammad Aga Khan, που γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου 2000.
Ωστόσο, στις 8 Οκτωβρίου 2004, μετά από έξι χρόνια γάμου, ανακοινώθηκε ότι ο Αγά Χαν και η Ιναάρα θα έπαιρναν διαζύγιο. Μετά από μια δεκαετή δικαστική διαμάχη κατά τη διάρκεια της οποίας κατηγορήθηκε ότι είχε σχέση με μια αεροσυνοδό, το ζευγάρι χώρισε τελικά το 2014, και ο τελικός διακανονισμός της πριγκίπισσας Γκαμπριέλε ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες, 54 εκατομμύρια λίρες.
Ο Γάλλος αναβάτης Christophe Soumillon πανηγυρίζει με τον ιδιοκτήτη του αλόγου, Αγά Χαν μετά τη νίκη του στο Queen Anne Stakes με τον Valixir στο Royal Ascot στο York, την πρώτη ημέρα των αγώνων, 14 Ιουνίου 2005. REUTERS/Ian Hodgson
Ιπποδρομίες και ανάπτυξη έργων
Τον τελευταίο μισό αιώνα, οι συνεχείς νίκες του Αγά Χαν στις ιπποδρομίες τον κρατούσαν στην κορυφή του κόσμου. Το 2012, κέρδισε ένα ρεκόρ, το έβδομο Prix de Diane, την πιο διάσημη ιπποδρομία της Γαλλίας, που διεξήχθη στο Chantilly, ένα κτήμα του 16ου αιώνα κοντά στο κτήμα του, για το οποίο ξόδεψε 40 εκατομμύρια λίρες, αποκαθιστώντας το στην «πριγκιπική του λάμψη».
Εν τω μεταξύ, το Δίκτυο Ανάπτυξης Αγά Χαν επέβλεψε έργα τόσο διαφορετικά όσο η αποκατάσταση των τοίχων από λάσπη του τζαμιού Djingareyber του 14ου αιώνα στο Τιμπουκτού (το παλαιότερο χωμάτινο κτίριο στην υποσαχάρια Αφρική), την επισκευή βασικών αρχιτεκτονικών στοιχείων της Παλιάς Πόλης στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, Καμπούλ, και την κατασκευή ενός τεράστιου υδροηλεκτρικού δικτύου στην Ουγκάντα, το οποίο φέρνει τώρα 18 ώρες ηλεκτρικού ρεύματος κάθε μέρα στη φτωχή περιοχή του Δυτικού Νείλου, όπου προηγουμένως υπήρχαν μόλις τέσσερις ώρες κάθε δεύτερη μέρα.
«Κάνει πολύ καλή δουλειά στην εξισορρόπηση του έργου της αύξησης του κεφαλαίου του με αυτό της βοήθειας των αναγκών των οπαδών του», δήλωσε στο Vanity Fair ο φίλος του, πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Τζέιμς Γούλφενσον.
*Με στοιχεία από tatler.com και thegentlemansjournal.com | Αρχική Φωτό: Αγά Χαν / Public Domain